Tijdschriften

Door Veronique Voorn-Verkleij

Jacob Graafland, een bijzonder herdenkingsjaar

Dit jaar is het 120 jaar geleden dat Jacob Graafland werd geboren in de boerderij aan de Thematerweg 97’. Hij stierf op 19 september 1973, dus dat is 50 jaar geleden. Een dubbel herdenkingsjaar.

Jacob Graafland was Vleutens bekendste schilder van landschappen en dorpsgezichten, voornamelijk Vieuten en omgeving. Zijn werk hangt in menig huiskamer. Vanwege dit bijzondere jaar organiseert de Historische Vereniging een tentoonstelling over Ridderhofsteden waarin diverse werken van Jacob Graafland getoond zullen worden.

Vleuten in de 8e-13e eeuw tegen de achtergrond van de Utrechtse stadsrechten en de dam bij Wijk (3)

Door Jan H. Huiting

In het eerste deel van dit drieluik (1) zagen we dat het hofstelsel door de Franken was geintroduceerd, ook in het bisdom Utrecht. In en rond Vieuten waren er meerdere hoven, zoals die van het voor Vleuten zo belangrijke kapittel van Oudmunster. Het in twee stukken gesplitste middendeel van dit drieluik hield zich bezig met de verschillende onvrije bewoners van de hoven en met de meier (2a), die – met verschillende petten op – het bedrijf runde. Wat er allemaal op en rondom de hof aanwezig was, kwam in het tweede stuk (2b) aan de orde. Dit laatste deel gaat in op het dagelijkse leven van de bewoners die de hoeven bevolkten.

Door Veronique Voorn-Verkleij

Plannen voor de verbetering van de Leidsche Rijn (1)

Aan het eind van de 19e eeuw dacht men erover de vaarwegen te verbeteren om zo beter de concurrentie met de spoorwegen aan te kunnen. In ons gebied betekende dat dat de Leidse Rijn, die bij Harmelen en Woerden nog de Oude Rijn heette, zou moeten worden verbreed en verdiept om grotere schepen aan te kunnen. De spoorlijn Utrecht-Leiden was in 1855 aangelegd en het grootste deel van het goederenvervoer ging al per spoor. Maar in 1917 pleit toch C.J.A. van Helvoort nog steeds voor verbetering van de Rijn, want: “Zelfs van een onbeteekenende waterweg, nu bestaande tusschen Woerden en Utrecht maken ’s jaars 12.000 vaartuigen gebruik.”

Door: Rens Wiegeraad

Ridderhofstad Bottestein
De beknopte geschiedenis van een woontoren met pretenties

Na de IJsselsteinse oorlog (1510-1511) keek het bestuur van de Staten van Utrecht tegen een berg schulden aan en een lege staatskas. De invoering in 1512 van een belasting op huizen leek een probaat middel om de financiële nood het hoofd te bieden. De adel, die een vaste vertegenwoordiging had in het bestuur, wist voor zichzelf een fiscale vrijstelling uit te onderhandelen: door het hebben van een riddermatig huis viel men buiten de heffing. De woontoren Bottestein bij Vleuten was zo’n huis. Als er tweehonderd jaar later nagenoeg niets meer van over is, weet het zich echter te ontpoppen als prestige object.

De polders in Oudenrijn

Een vervolg in de serie over de voormalige gemeente Oudenrijn. In onze verenigingsbibliotheek bevindt zich de Gemeente-Atlas van de provincie Utrecht, die in 1868 is uitgebracht door Hugo Suringar te Leeuwarden. Hierin staan de kaarten van de toenmalige gemeenten in onze provincie, waaronder die van de gemeente Oudenrijn. Tekenaar van de kaarten Jacob Kuyper (1821-1908) was een belangrijke pionier op het gebied van de thematische cartografie en medeoprichter van het Koninklijk Nederlands Aardrijkskundig Genootschap (KNAG). Hij stelde in de periode 1857-1880 verschillende atlassen samen. De bekendste was bovengenoemde Gemeente-Atlas waarvoor Kuyper de kaarten tekende in de jaren 1865 tot 1870. Lees verder in ons tijdschrift.

Stichtse Wateren, Van Oude Rijn naar Leidse Rijn 2

Dit jaar is het 900 jaar geleden dat Utrecht stads- en tolrechten kreeg. Dat was één van de uitkomsten van een gewelddadige schermutseling over de gevolgen van de afsluiting van de Oude Rijn bij Wijk bij Duurstede. Vóór 1122 stroomde de Oude Rijn met allerlei zijtakken via Wijk bij Duurstede, langs en door de huidige binnenstad van Utrecht en kronkelde verder door ons werkgebied om uiteindelijk uit te monden in de Noordzee bij Katwijk. De afsluiting, in 1122, van de Oude Rijn leidde tot een verlaagd waterpeil in de huidige Kromme Rijn, in de stad Utrecht en in ons gebied. Daarnaast leidde het tot veel meer water in de huidige Lek en moest er een acht kilometer lang kanaal gegraven worden tussen de stad Utrecht en de Lek: de Vaartse Rijn. Voor de financiering, het onderhoud en het beheer van een ononderbroken dijk langs de Lek, en voor het graven van de Vaartse Rijn, was organisatie nodig. Die kwam tot stand in 1122, zodoende herdenken wij nu ook het begin van 900 jaar georganiseerd waterbeheer. Lees verder in ons tijdschrift.